گردشگری روستایی مجموعهای از فعالیتها و گونههای مختلف گردشگری در محیطهای مختلف روستایی و پیرامون آنها است که ارزشها و آثار بسیار مطلوبی برای روستا دارد.
خیلیها معتقدند، گردشگری روستایی را میتوان از دو جهت مورد توجه قرار داد، یکی از آن جهت که برای محیطهای روستایی و پیرامون آنها این فرصت مهیا میشود تا گردشگران فارغ از هیاهوی شهری و تکنولوژی در جامعه سنتی روستا زمانی را به فراغت بگذرانند و از دیگر سو در کنار آن اقتصاد روستایی وابسته به زمین میتواند راههای بهتری را تجربه کند.
بسیاری از روستاهای استان گلستان دارای جاذبه های منحصربه فردی از نظر سبک معماری بناها، فرهنگ بومی، آداب و رسوم، صنایع دستی و غیره هستند. یکی از این روستاهای کم نظیر، روستای فارسیان قانچی در آزادشهر است.
روستای فارسیان یکی از جاذبه های گردشگری آزادشهر است. این روستای کوهستانی آبوهوایی معتدل دارد و در تابستان برای ییلاق بسیار مناسب است. بافت سنتی روستا، چشمههای ایشی، چنار و دیو، گورستان تاریخی و آسیاب از جاذبههای دیدنی روستای فارسیاناند.
روستای فارسیان به عنوان دومین بافت تاریخی روستایی گلستان ثبت ملّی شده است.
فارسیان، روستایی محصورشده در دل کوه با خانههای پلکانی، پنجرههایی به رنگ آبی تیره و گلدانهای شمعدانی که معصومانه پشت پنجره بر لب طاقچه انتظار جا خوش کردهاند و عطر صفا و صمیمیت کوچهپسکوچههای پرشیب آن را دو برابر میکنند.
فارسیان، ماسوله گلستان
فارسیان یکی از روستاهای تاریخی و هدف گردشگری است که به دلیل پلکانی بودن به ماسوله گلستان شهرت یافته است. این روستای کوهستانی از توابع شهرستان آزادشهر و در مسیر خوش ییلاق قرار دارد و سالانه گردشگران بسیاری به آنجا سفر میکنند. ساکنان فارسیان ترک قزلباش هستند و شغل آنها کشاورزی و دام داری است. بافت سنتی با آنکه با گذشت زمان دچار تخریب شده سالهای گذشته توسط دولت مرمت و با ظاهری جذابتر آماده پذیرش مسافران شده است. خانههای کاه گلی، دربهای چوبی و پنجرههایی به رنگ آبی برای گردشگران بسیار جذابیت دارد است.
همواره روستاهای پلکانی به خاطر نوع معماری و بافت مسکونی آن که در امتداد کوهپایه تشکیل میشوند از زیبایی خاصی برخوردارند؛ در تمامی نقاط ایران حدود 13 روستای پلکانی شناسایی شدهاند که ماسوله در گیلان، خور در نیشابور و سرآقا در چهارمحال و بختیاری از آن جملهاند.
ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻓﺎﺭﺳﯿﺎﻥ در استان گلستان، ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺳﺘﺎﻫﺎﯼﺯﯾﺒﺎﯼ ﮐﺸﻮﺭ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻨﺘﯽ بوده و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ به عنوان روستای هدف گردشگری شناخته شده است و ﻃﺮﺡ ﺍﻟﮕﻮﺳﺎﺯﯼ ﻣﺴﮑﻦ ﺭﻭﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻔﻆ ﺁﺩﺍﺏ ﻭ ﺳﻨﻦ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﯾﻦ ﻣﻨﻄقه ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺩﺭ این راستا ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ۸۰ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺳﺘﺎ ساخته شده است.
ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻓﺎﺭﺳﯿﺎﻥ ﻗﺎﻧﭽﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﺑﻊ ﺑﺨﺶ ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎﺭﺍﻥﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﻬﺮ ﺩﺭ 35 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﯼ ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻗﯽ ﺁﺯﺍﺩﺷﻬﺮ ﻭ 90 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮﯼ ﺷﻬﺮ ﮔﺮﮔﺎﻥ و 85 کیلومتری شاهرود ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ 1000 ﻣﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﺩﺭﯾﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﻝ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﮐﻮﻩ ﺍﯾﻨچهﺴﻮ، ﺍﺯ ﺷﻤﺎﻝﻏﺮﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﻮﻩ ﻋﻠﯽ ﮐﻤﺮﯼ ﻭ ﺍﺯ ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﺩﺭﻩ ﺧﻮﺟﻬﻘﺮ ﻣﺤﺪﻭﺩ میﺸﻮﺩ. ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ تیل آباد ﺍﺯ ﺟﻨﻮﺏﺭﻭﺳﺘﺎ میگذرد. ﺭﻭﺳﺘﺎﯼ ﻓﺎﺭﺳﯿﺎﻥ، ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺍﻗﻠﯿﻢﮐﻮﻫﺴﺘﺎﻧﯽ، ﺯﻣﺴﺘﺎﻧﻬﺎﯼ ﺳﺮﺩ ﻭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﻬﺎﯼ ﻣﻌﺘﺪﻝ ﺩﺍﺭﺩ و ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﺎﺭﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺁﻥ 484 ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
اگر بخواهم برایتان از فضای بافت تاریخی روستا بگویم نخستین چیزی که میتوانم به آن اشاره کنم «سابات» ها هستند، سابات به کوچههای مسقفی گفته میشود که قسمت بالایی آن در مالکیت شخصی و فضای زیر سقف در مالکیت عمومی قرار دارد. در فارسیان در حال حاضر ۶۳ سابات سالم دیده میشود.
وجود «تنور» ها یکی از چیزهایی است که در فارسیان زیاد به چشم میخورد، در واقع در هر کوچه یک تنور وجود دارد که اهالی این کوچه در حفظ و نگه داری و استفاده از آن تنور با یکدیگر شریک هستند.
خانههای خشتی از دیگر دیدنیهای این روستاست، قالبهای خشتی به کار رفته در این خانه منحصر به فرد بوده و در مکانهای دیگر استفادهای نشده است، ارتفاع هر یک از این خشتها ۱۰ سانتی متر و طول و عرض آن هم ۲۰ سانتی متر بوده یعنی دو برابر خشتهایی که در بافت تاریخی گرگان از آن بهره برده شده است.
یکی از نکاتی که در رابطه با خانههای این روستا چشم نواز است رنگ به کار رفته زرد و سفید در این خانه هاست، در واقع آن چیزی که ما فکر میکنیم رنگ آمیزی به این سبک است رنگ نیست بلکه نوعی گِل با نام «شولی» و یا در گویش محلی «سوآما» است که در اعیاد مختلف و مناسبتها زنان روستا به کف و دیوارههای خانههای خود می مالند.
بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ خانه خشتی در این روستا وجود دارد که اکثراً دو طبقه بوده و خانه سه طبقهای در این روستا به چشم نمیخورد. معمولاً در این خانههای دو طبقه، طبقه نخست در حکم انباری- دامی و یا مغازه استفاده می شده و طبقه دوم به اسکان اهالی خانه اختصاص دارد.
هرگاه از دیدن بافت تاریخی روستا سیر شدید شما می توانید به طبیعت اطراف فارسیان سر بزنید و به تماشای شالیزارهای طبقانی بنشینید و یا از بافت تاریخی روستا و نمای کوهستانی آن لذت ببرید.
تپه «قنبرآباد» در نزدیکی روستای فارسیان برای گردشگران یک تپه جادویی است، بر فراز این تپه از سمت جنوب شالیزارهای طبقاتی، از سمت شرق بافت تاریخی روستا و از شمال کوهستان قابل رؤیت است.
نزدیکترین جاذبه گردشگری طبیعی که در نزدیکی روستای فارسیان قرار دارد آبشار «یوخارکه دره» نام دارد که زیبایی چشم نوازی دارد، انواع میوههای جنگلی مانند انگور، زالزالک، انجیر سیاه و سفید و … در این منطقه رشد پیدا کرده و قابل دسترسی است. در امتداد همین آبشار یک یخچال طبیعی وجود دارد که از خود روستا با پیاده روی دو ساعت و نیمه میتوان به این یخچال رسید. این یخچال طبیعی در هر چهار فصل سال یخ دارد و اغلب دامداران برای جداسازی کره از ماست از یخهای این یخچال طبیعی بهره میبرند.
رودخانه ای بسیار زیبا نیز از میان روستا می گذرد که از ۲۵ چشمه همیشه جوشان تغذیه می شود، مجموعه آبشار پنج پله ای «کبوتر خانه» از دیگر جاذبه های فارسیان است. رشته کوهی در امتداد رشته کوه البرز وجود دارد به نام «علی کمری» که فضای کوهستانی آن برای صخره نوردی مناسب است.
دشت اسب های وحشی منطقه فارسیان از مکانهای بسیار کم نظیر است و دارای مراتع وسیعی است که اسب های وحشی را در دل خود جای داده است. از این دشتها تعداد محدودی وجود دارد که بزرگترین آنها در کشور مغولستان است. مسیر کوهپیمایی رسیدن به این دشت از فارسیان حدود هفت کیلومتر بوده و با آفرود ۴۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
آنچه که فارسیان را از دیگر روستاها و یا مناطق سکونتگاهی متمایز کرده، ویژگیهای معماری و بافت با ارزش و تاریخی این روستاست، به نحوی که در سال 79 در سازمان مدیریت و برنامهریزی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور بهسازی و حفظ بافت با ارزش و تاریخی این روستا مورد تصویب قرار گرفته بود و از سال 88 نیز اقدامات عملیاتی برای اجرای این طرح فراهم شد.
امروز کوچهها یکییکی سنگ فرش شدهاند، نمای خانهها و اماکن عمومی مانند میدانگاه اصلی روستا و محل تجمع مردم در مناسبتهای مختلف نیز با سیمان و کاهگل، نمایی کاملاً تاریخی پیدا کرده است و می تواند یکی از جذاب ترین مقاصد بومگردی باشد.